Од 20 до 30 март 2025 година, имав привилегија да бидам дел од младинската размена од програмата „Еразмус+“ под наслов “Don’t Gamble Your Future”, што се одржа во Сарата Монтеору, Бузау – мирно рурално место во Романија. Заедно со учесници од Македонија, се приклучивме на млади од Летонија, Литванија, Чешка, Грција, Италија, Шпанија и од Романија во десет интензивни денови исполнети со учење, културна размена и длабока лична рефлексија.

Иако насловот звучи како слоган, пораката што на проектот беше длабока и значајна: разбери ги ризиците од зависноста, научи како да правиш подобри избори и најважно, превземање контрола над својата иднина, пред таа да преземе контрола над тебе.

Место што инспирира вистински развој

Сместени во природен и тивок амбиент, далеку од секојдневните дистракции, Сарата Монтеору ни овозможи средина што поттикнуваше поврзување, отвореност и личен раст. Проектот не поврза само различни земји, туку и идеи (да, можеби звучи клише) но навистина ни отвори нови перспективи и не натера да слушнеме искуства што ретко се споделуваат.

Секој ден беше внимателно осмислен со информативни работилници, креативни активности и време за поврзување. Не се работеше само за седење и слушање. Се бараше активно учество, намерно, искрено и понекогаш емоционално.

Тема што ретко се отвора, но е неопходна

„Младите и коцкањето“ не е тема што често се отвора, особено не во друштво. Но овој проект не се плашеше да зборува за непријатните вистини. Преку игри на улоги, групни дискусии, статистики и лични сведоштва, го анализиравме психолошкото и социјалното влијание на зависноста од коцкање.

Она што најмногу ме погоди беше колку темата стана блиска откако почнавме искрено да споделуваме. Денес коцкањето не се сведува само на казина и покер чипови – тука се и дигиталните игри, микро-трансакциите, спортските обложувалници и апликации што директно таргетираат млади. А со нив доаѓаат и други форми на зависност. Без соодветна свест, многумина лесно може да западнат во навики што изгледаат безопасно, но со тек на време стануваат сериозен проблем.

Проектот не ни држеше лекции. Не осудуваше. Не тераше да размислиме. И нè промени.

Од странци до пријатели

Еден од највредните аспекти на проектот беше културната размена. Презентирањето на нашите земји ни даде можност да се гордееме со нашето потекло, но и да учиме како живеат, размислуваат и слават другите. Танцувавме грчки танци, учевме шпански сленг, пробувавме литвански грицки и се смеевме на романски хумор. Овие мали моменти беа подеднакво едукативни како и формалните сесии.

Работата во мешани групи беше клучна. Соработувавме на видео-кампањи и материјали за подигнување на свеста, создававме алатки за врсничка едукација и симулиравме реални предизвици со кои се соочуваат младите кога станува збор за коцкањето. Овие вежби нè туркаа надвор од нашата комфорна зона и нè учеа на ефикасна комуникација во мултикултурни тимови.

Што научивме?

Ова не ми беше прв „Еразмус+“ проект, но дефинитивно беше најотворен, најсериозен и највлијателен. Сфатив дека личниот развој не се случува само во училница или на факултет. Тој се случува кога некој учесник ќе ти раскаже за блиска личност што се бори со зависност. Се случува кога ќе дебатираш до доцна навечер дали онлајн гејмингот, всушност, е форма на коцкање. Се случува кога размислуваш за своите избори и за оние што допрва ќе ги направиш.

Се вратив дома со повеќе од спомени и фотографии. Се вратив со свесност. Сега ги гледам ризичните однесувања со сосема поинаков поглед. А најважното што го научив е дека знаењето е моќно, само кога ќе се сподели. Затоа планирам да го пренесам наученото во мојата заедница, да почнам разговори што се важни, особено со младите кои не сфаќаат дека понекогаш не коцкаат само пари, туку време, внимание и потенцијал.

Последни мисли

До сите што сè уште не биле дел од „Еразмус+“: пријавете се. Не затоа што добро изгледа на вашата работна биографија (иако и тоа е точно), туку затоа што ќе ве натера да растете на начин што формалното образование не може. Ќе научите да живеете со луѓе од различни култури, да комуницирате без предрасуди и да се соочувате со теми кои општеството премолчува.

“Don’t Gamble Your Future” не беше само име. Беше повик за будење. И благодарение на овој проект, почнав да слушам.

Томче Атанасовски